ΠΑΝΤΑ ΜΑΝΑ !!! του Μάκη Τζουγανάτου

μωρό που θηλάζει την εδώ και δύο μέρες,νεκρή μάνα του
μνημείο σφαγής από τους γερμανούς Λιγκιάδες Ιωαννίνων
3/10/1943
η μητρότητα δεν έχει σύνορα

Ήταν στον μήνα της,μια κοιλιά εκεί πέρα,έκανε όλες τις δουλειές.Πήρε το σίκλο να βγάλει νερό από την στέρνα, κόπηκε η τριχιά! πήγε στο Κατώϊ πήρε το Γραμπαούνι το έδεσε με μια σπαρτσίνα και πολεμούσε να πιάσει το σίκλο.Καθώς έσκυψε της ήρθε ζαλάδα,μα έδωσε κουράγιο στον εαυτό της.Έβγαλε τον σίκλο.Πήγε στο στάβλο γέμισε την μανιαδούρα με άχυρο-πήρε και φόρτωσε το γαϊδούρι και πήγε για ελιές εκεί κοντά στο χωριό.
Ο άνδρας της με τα πεθερικά της είχαν φύγει πολύ πρωϊ για μακρινά χωράφια.
Σαν την είδε η γειτόνισσα της είπε:
- Μωρή κουρλάθηκες που πας;   και όμως έφυγε. 
Μάζευε ελιές την έπιασαν οι πόνοι , μπήκε στο καλύβι , άναψε φωτιά και κάθισε πάνω στο σαμάρι του γαϊδάρου,εκεί μέσα στο καλύβι γέννησε ! μόνη της...
Σπαργάνωσε το μωρό , γύρισε το σαμάρι ανάποδα και το έβαλε μέσα αφού το θηλύκωσε με ό,τι σκουτιά είχε ,αλλά δεν είχε κουράγια για να φύγει, τουρτούριζε από το κρύο.
Την πήρε το απόγευμα,την βρήκε ο άνδρα της γεννημένη την πήγε σπίτι. Η πεθερά έσφαξε τον διπλολίρη κόκορα να πιεί ζουμί η λεχώνα , ξάπλωσε στην κοκέτα της , αλλά δεν μιλούσε δεν είχε κουράγια .
Νύχτωσε τα αστραπόβροντα κουνούσαν το σπίτι,το μικρό ξύπνησε,σηκώθηκε και το πήρε μαζί της, έβγαλε το στήθος της να το βυζάξει ,αυτό έτρωγε λαίμαργα.
 Έμεινε έτσι για ώρες με το βυζί στο στόμα, μέχρι που πάγωσε η μάνα και το μωρό έβαλε τις κλάψες.
 Η πεθερά χτύπησε το Μοροφίντο λέγοντας:
- Μωρή δεν ακούς το μωρό; απάντηση δεν πήρε , ο πέθερός στο Μαγειριό και ο άνδρας κοιμόντουσαν στο Σαλίτζο χαμπάρι δεν πήρανε . 
Η πεθερά άνοιξε την πόρτα και με τον λύχνο πλησίασε , η Μάνα παγωμένη νεκρή ,έβαλε τις φωνές !!! Πήρε το μωρό στην αγκαλιά της ,το έβαλε στο στήθος της ,αλλά γάλα δεν είχε !
Έτσι το πήγε στην άκρη του χωριού ,σε μια γαλακτοφορούσα (όπου είχε μωρό) και αυτή το μεγάλωσε ΕΖΗΣΕ …
(Αληθινή Ιστορία στα Πατρικάτα Ερύσσου 1917) η Μάνα ήταν Θεοδοσία (Θεώνη) Μπέργιου …