«Τα παραδοσιακά κτίσματα της Ιθάκης είναι ένα μείγμα πολλών επιρροών τόσο από τους κατά καιρούς κατακτητές του νησιού όσο και από τις ιστορικές και περιβαλλοντολογικές συνθήκες....
Στους οικισμούς, τα σπίτια απέχουν το ένα από το άλλο αρκετά ή είναι κτισμένα δίπλα δίπλα και έχουν έντονο αμυντικό χαρακτήρα, (λίγα ανοίγματα).
Είναι κτισμένα με πέτρα και ξύλο, μπαλκόνια δεν υπήρχαν για τον φόβο των πειρατών και είναι μονώροφα ή διώροφα, αποτελούμενα από το κυρίως κτίσμα και τις αποθήκες του.
Η φύση δεν ησυχάζει, δεν δαμάζεται, δεν υποκύπτει σε καμία ανθρώπινη δύναμη, όσο κι αν ματαίως προσπαθούμε.
Σιγά σιγά, υπομονετικά, χωρίς να πάρουμε χαμπάρι, θα κερδίσει πάλι το χώρο της.
Έρχονται όμως και οι στιγμές, που λες ότι έχασε πια την υπομονή της με τις τόσες πληγές που της ανοίξαμε.
Και τότε, σε ένα λεπτό, μπορεί να αφανίσει τα ανθρώπινα έργα, μικρά ή μεγάλα!
Αυτές είναι από τις σπάνιες στιγμές που βγαίνουμε από την πλάνη μας, ότι είμαστε τα αφεντικά πάνω σε αυτόν τον πλανήτη!
Ο σεισμός που έπληξε τη Λευκάδα το πρωί της 17ης Νοεμβρίου 2015, άφησε σημαντικές υλικές ζημιές και στην Ιθάκη, αν και τουλάχιστον, δεν θρηνήσαμε ανθρώπινες ζωές, όπως συνέβη δυστυχώς στο γειτονικό μας νησί.
Στους παλαιότερους, οι μνήμες από τους καταστροφικότερους σεισμούς στη νεότερη ιστορία του νησιού μας, αυτούς του '53 επανήλθαν.
Οι τρείς μεγάλοι σεισμοί εκείνου του Αυγούστου, με ένταση 6,4 ο πρώτος, 6,8 ο δεύτερος και 7,2 ο τρίτος, ο οποίος αποτελείωσε Ζάκυνθο, Κεφαλονιά και Ιθάκη, άφησαν πίσω τους μόνο συντρίμμια, 455 νεκρούς, 912 τραυματίες και 12 αγνοούμενους.
27.659 κτήρια κατέρρευσαν και πάνω από 2.000 έπαθαν σοβαρές ζημιές.
Πολιτισμός αιώνων, και στα τρία νησιά, μετατράπηκε σε λίγες μέρες, σε σωρό ερειπίων.
Μέσα στο τεράστιο για τα δεδομένα των νησιών μας, μεταναστευτικό κύμα που ακολούθησε, η Ιθάκη σχεδόν ερήμωσε.
(Και ίσως να είναι αυτό το μεγαλύτερο πλήγμα που κατάφερε ο Εγκέλαδος, αφού το πληρώνουμε ακόμη και σήμερα. Δυστυχώς, ποτέ δεν κατάφεραν να δημιουργηθούν από καμία κυβέρνηση, οι απαραίτητες οικονομικές δομές που θα κρατούσαν τον κόσμο στον τόπο του. Αν και αυτό δεν συνέβη μόνο στην Ιθάκη. Είναι μια από τις μεγάλες πληγές όλης της Ελλάδας).
Για όσους έμειναν πίσω, σιγά - σιγά η ζωή ξανάρχισε να βρίσκει το ρυθμό της ανάμεσα στα ερείπια που απομακρύνονταν. Ο τόπος με αργά και δύσκολα βήματα, με τον καιρό, ήρθε και ξαναζωντάνεψε.
Παρόλο που ένα κομμάτι της Επτανησιακής μας ταυτότητας χάθηκε για πάντα με την αναγκαστική κατεδάφιση πολλών οικημάτων ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, οι φιλότιμες προσπάθειες του κόσμου, κατάφεραν να διασώσουν πολλά στοιχεία της.
Σε αυτό συνετέλεσε βέβαια αργότερα και ο χαρακτηρισμός (το 1978) των οικισμών μας ως παραδοσιακών, που έθεσε συγκεκριμένους κανόνες δόμησης με βάση τη διατήρηση και τον σεβασμό σε κάθε στοιχείο της παράδοσης.
Δυστυχώς, όμως, πολλά πανέμορφα παραδοσιακά σπίτια, έκλεισαν και ερήμωσαν για πάντα και σιγά σιγά σκορπίζουνε στο πέρασμα του χρόνου που αποτελείωσε την καταστροφή...
Σήμερα, ποιός δεν σταματάει, περνοδιαβαίνοντας τις γειτονιές, να θαυμάσει με θλίψη όμως πια, τα απομεινάρια από πολλά όμορφα αρχοντόσπιτα, ψηλοτάβανα, με τα μεγάλα παράθυρα και τις ψηλές τους πόρτες!
Ατσούπια κομμένα στα δύο, που αντιστέκονται ακόμα! Παλιοί σιδερένιοι μεντεσέδες που παλεύουν να κρατήσουν ξεχαρβαλωμένα παράθυρα! Πέτρινες σκάλες γερμένες, μπαλκόνια ετοιμόρροπα με σκουριασμένα δαντελωτά κάγκελα!
Πολύτιμο κάθε τί που στάθηκε όρθιο στο χρόνο!
Αλλά, για πόσο ακόμα θα αντιστέκεται χωρίς τη δική μας βοήθεια;
O άνθρωπος εξελίσσεται, προοδεύει.
H τάση μας για το νέο, το μοντέρνο, το εξελιγμένο, και οι ανάγκες που ολοένα “γεννά” ο σύγχρονος τρόπος ζωής, πολύ φοβάμαι ότι σιγά-σιγά θα επιφέρουν τις αλλαγές εκείνες που θα αλλοιώσουν τελικά το ιδιαίτερο χρώμα του νησιού μας.
Σήμερα, έχουμε πια τη συνείδηση και την παιδεία να πολεμήσουμε αυτή την προοπτική.
Πρέπει να γίνει μεγαλύτερη προσπάθεια στο να προσαρμόσουμε και να “παντρέψουμε” την παράδοσή μας με τις σημερινές μας ανάγκες, για να μπορέσουμε να περισώσουμε ότι σώζεται.
Το να παραμείνουν βέβαια τα σπίτια μας παραδοσιακά δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να έχουν κάθε άνεση και κυρίως να είναι όσο το δυνατόν πιο ασφαλή γίνεται.
Σήμερα, με τα νέα υλικά, με τις νέες τεχνολογίες που εξελίσσονται διαρκώς, η αρχιτεκτονική, διαθέτει πάμπολλες λύσεις για κάθε κονδύλι, για κάθε γούστο, για κάθε ιδιαίτερη περίπτωση. Και σίγουρα έχει τρόπους να “δένει” κάθε νέα ιδέα με τις παλαιότερες.
Λίγο πολύ, όλοι γνωρίζουμε πόσο κόπο, χρόνο και χρήμα χρειάζεται ένα παλιό σπίτι για να συντηρηθεί, και είναι άξιοι συγχαρητηρίων οι συμπατριώτες μας που καταφέρνουν μέχρι σήμερα να διατηρούν τα σπίτια τους όπως ήταν.
Παρ' όλα αυτά, με κάθε νέο σεισμό, με τη χρήση, με τον χρόνο, επέρχεται και η φθορά και ότι χάνεται δεν αντικαθίσταται..
Όσο για τα λιγοστά εναπομείναντα μνημεία μας, τους μύλους, τα ξωκκλήσια μας, τα καμπαναριά μας, εκεί, τα τελευταία χρόνια, γίνεται μια προσπάθεια αποκατάστασης ή κάποιας συντήρησης, αλλά με την υψηλή σεισμικότητα της περιοχής, ποιός μπορεί να εγγυηθεί το μέλλον τους;
Η εποχή είναι δύσκολη, οι ανάγκες άλλες…
Πρέπει όμως να αναλογιστούμε τις επιπτώσεις στην κοινωνία μας, από τον αφανισμό των τελευταίων πολιτιστικών μας στοιχείων. Γιατί ο τόπος που χάνει τη συνοχή με την ιστορία του και τις ρίζες του, είναι καταδικασμένος να χάσει τη μνήμη του και κατ' επέκταση την ταυτότητά του.
Κι εμείς έχουμε διπλό το τεράστιο χρέος να μην τη χάσουμε, μια που είμαστε διπλά “ευλογημένοι” ως Επτανήσιοι, με μια ταυτότητα που γράφει πάνω της και Ελλάδα και ΙΘΑΚΗ.
*η Κατερίνα Γρηγορίου είναι Γ.Γ. Επτανησιακής Συνομοσπονδίας Πρόεδρος ΔΣ Ένωσης Απανταχού Ιθακησίων
** στοιχεία έχουν για την αρχιτεκτονική έχουν παρθεί από το site ionion.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου