Ε.Π.

Τετάρτη 19 Ιουνίου 2013

ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ 15 Μαρτίου 1884 - 19 Ιουνίου 1951

Άγγελος Σικελιανός (1884-1951)

Ο Άγγελος Σικελιανός γεννήθηκε στη Λευκάδα στις 15 Μαρτίου του 1884, όπου και πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Έβδομο και τελευταίο παιδί της Χαρίκλειας και του Ιωάννη Σικελιανού, δασκάλου των Γαλλικών.
Αποφοίτησε από το γυμνάσιο το 1900 και τον επόμενο χρόνο γράφτηκε στην Νομική Σχολή της Αθήνας χωρίς ωστόσο να ολοκληρώσει ποτέ τις νομικές του σπουδές. Τα ενδιαφέροντά του ήταν καθαρά λογοτεχνικά και από νωρίς μελέτησε Όμηρο, Πίνδαρο, Ορφικούς και Πυθαγόρειους, λυρικούς ποιητές, προσωκρατικούς φιλοσόφους, Πλάτωνα, Αισχύλο αλλά και την Αγία Γραφή και ξένους λογοτέχνες όπως τον Ντ' Αννούντσιο. Τα επόμενα χρόνια πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια και στράφηκε στην ποίηση και το θέατρο.

Σταθμό στη ζωή του Άγγελου Σικελιανού αποτέλεσε ο πρώτος γάμος του, το 1907, με την Αμερικανίδα Eva Palmer, η οποία σπούδαζε στο Παρίσι ελληνική αρχαιολογία και χορογραφία. Με εκείνη μοιράζεται τις ιδέες του για την αρχαιότητα και το αρχαίο ελληνικό πνεύμα.
Το 1909 δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή Αλαφροΐσκιωτος, η οποία προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση στους φιλολογικούς κύκλους, αναγνωριζόμενη ως έργο σταθμός στην ιστορία των νεοελληνικών γραμμάτων.

Ακολούθησε μια περίοδος έντονης αναζήτησης που καταλήγει στην έκδοση των τεσσάρων τόμων της ποιητικής συλλογής Πρόλογος στη Ζωή,
η Συνείδηση της Γης μου (1915), η Συνείδηση της Φυλής μου (1915), η Συνείδηση της Γυναίκας (1916) και η Συνείδηση της Πίστης (1917).
Ο Πρόλογος στη Ζωή ολοκληρώθηκε αργότερα με τη Συνείδηση της Προσωπικής Δημιουργίας.

Ακολουθούν ακόμα τα χαρακτηριστικά ποιήματα "Το Πάσχα των Ελλήνων" και "Μήτηρ Θεού", της περιόδου 1917 - 1920 καθώς και διάφορες συνεργασίες του με λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής.
Η αρχαιοελληνική πνευματική ατμόσφαιρα απασχόλησε βαθιά τον Άγγελο Σικελιανό και συνέλαβε την ιδέα να δημιουργηθεί στους Δελφούς ένας παγκόσμιος πνευματικός πυρήνας ικανός να συνθέσει τις αντιθέσεις των λαών («Δελφική Ιδέα»). Για το σκοπό αυτό, ο Σικελιανός, με τη συμπαράσταση και οικονομική αρωγή της γυναίκας του, δίνει πλήθος διαλέξεων και δημοσιεύει μελέτες και άρθρα.

Παράλληλα, οργανώνει τις «Δελφικές Εορτές» στους Δελφούς με τις παραστάσεις του Προμηθέα Δεσμώτη (1927) και των Ικέτιδων (1930) του Αισχύλου να ανεβαίνουν στο αρχαίο θέατρο. Η «Δελφική Ιδέα» εκτός από τις αρχαίες παραστάσεις περιελάμβανε και την «Δελφική Ένωση», μια παγκόσμια ένωση για τη συναδέλφωση των λαών, και το «Δελφικό Πανεπιστήμιο», στόχος του οποίου θα ήταν να συνθέσει σε έναν ενιαίο μύθο τις παραδόσεις όλων των λαών. Για τις πρωτοβουλίες αυτές, το 1929, η Ακαδημία Αθηνών απένειμε στον Άγγελο Σικελιανό αργυρό μετάλλιο για τη γενναία προσπάθεια αναβίωσης των δελφικών αγώνων.
Από το φιλόδοξο αυτό σχέδιο το μόνο που πραγματοποιήθηκε τελικά ήταν οι Δελφικές Εορτές, αλλά και αυτές οδήγησαν σε οικονομική καταστροφή και χωρισμό του ζεύγους, αφού η Εύα Πάλμερ εγκαταστάθηκε από τότε στην Αμερική και επέστρεψε μόνο μετά το θάνατο του ποιητή.

Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ο Σικελιανός διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην πνευματική αντίσταση του λαού, με κορυφαία εκδήλωση το ποίημα (επικήδειο) που εκφώνησε στην κηδεία του Παλαμά το 1943 δονώντας τη λαοθάλασσα που είχε συγκεντρωθεί.

" Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα, πέρα ως πέρα…
Βογκήστε, τύμπανα πολέμου… Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα!

Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! Ένα βουνό
με δάφνες αν υψώσουμε ως το Πήλιο κι ως την Όσσα
κι αν το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό,
ποιον κλεί, τι κι αν το πει η δικιά μου γλώσσα;

Μα Εσύ, Λαέ, που τη φτωχή Σου τη μιλιά,
Ήρωας, την πήρε και την ύψωσε ως στ’ αστέρια,
μεράσου τώρα τη θεϊκή φεγγοβολιά
της τέλειας Δόξας Του, ανασήκωσ’ Τον στα χέρια

γιγάντιο φλάμπουρο, κι απάνω κι από μας
που Τον υμνούμε, με καρδιά αναμμένη,
πες μ’ ένα μόνο ανασασμόν: “ο Παλαμάς!”
ν’ αντιβογκήσει τ’ όνομά Του η Οικουμένη!

Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα, πέρα ως πέρα…
Βογκήστε, τύμπανα πολέμου… Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα!


Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! Ένας λαός,
σηκώνοντας τα μάτια του τη βλέπει…
κι ακέριος φλέγεται ως με τ’ άδυτο ο Ναός,
κι από ψηλά Νεφέλη Δόξας τονε σκέπει.


Τι πάνωθέ μας, όπου ο άρρητος παλμός
της αιωνιότητας, αστράφτει αυτήν την ώρα
Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός
την άγια δέχονται ψυχή την τροπαιοφόρα,


που αφού το έργο της θεμέλιωσε βαθιά
στη γην αυτήν με μιαν ισόθεη Σκέψη,
τον τρισμακάριο τώρα πάει ψηλά τον Ίακχο
με τους αθάνατους θεούς για να χορέψει.


Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα…
Βόγκα Παιάνα! Οι σημαίες οι φοβερές
της Λευτεριάς ξεδιπλωθείτε στον αέρα!”


Ουσιαστικά η κηδεία του Παλαμά ήταν η μεγαλύτερη αντικατοχική συγκέντρωση μαζί με τη συγκέντρωση διαδήλωση ενάντια στην πολιτική επιστράτευση και το κάψιμο των καταλόγων του υπουργείου εργασίας των Ελλήνων που θα πήγαιναν στη Γερμανία.

Tο 1946 εξελέγη πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών ενώ το 1949 ήταν υποψήφιος για το Βραβείο Νομπέλ.

Ο Άγγελος Σικελιανός πέθανε το στις 19 Ιούνη 1951, σ' ηλικία 67 ετών μετά από πολύχρονο πρόβλημα που αντιμετώπιζε στην καρδιά.

Ο Άγγελος Σικελιανός εξέδωσε ο ίδιος τα έργα του σε τρεις τόμους με τον τίτλο Λυρικός Βίος (1946 Α και Β, 1947 Γ), αφήνοντας έξω κάποια έργα που δεν θεώρησε απαραίτητο να συμπεριλάβει. Το 1965 άρχισε η έκδοση των «Απάντων» του όπου ολόκληρο το έργο του συγκεντρώθηκε σε 14 τόμους 1965-1985: Λυρικός Βίος 6 τόμοι , Πεζός Λόγος 5 τόμοι, Θυμέλη 3 τόμοι.

Έργα του Άγγελου Σικελιανού (έκδοση των «Απάντων») 

    Λυρικός Βίος - τόμος Α
    Λυρικός Βίος - τόμος Β
    Λυρικός Βίος - τόμος Γ
    Λυρικός Βίος - τόμος Δ
    Λυρικός Βίος - τόμος Ε
    Λυρικός Βίος - τόμος ΣΤ

    Πεζός Λόγος Α
    Πεζός Λόγος Β
    Πεζός Λόγος Γ
    Πεζός Λόγος Δ
    Πεζός Λόγος Ε

    Θυμέλη - τόμος Α
    Θυμέλη - τόμος Β
    Θυμέλη - τόμος Γ


Βιβλιογραφία
(Επιλογή Βασικών Δημοσιευμάτων)

Έργα
(Με Φιλολογική Επιμέλεια, Παρουσίαση, Σχολιασμό, Σημειώσεις, Γλωσσάριο).

Άγγελος Σικελιανός, Ανθολογία, Επιλογή – φιλολογική επιμέλεια Ζήσιμος Λορεντζάτος, Γλωσσάρι Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος, «Ίκαρος», Αθήνα 1998.
Άγγελου Σικελιανού, Γράμματα, πρώτος τόμος (1902-1930), Φιλολογική επιμέλεια Κώστας Μπουρναζάκης, «Ίκαρος», Αθήνα 2000.
Άγγελου Σικελιανού, Γράμματα, δεύτερος τόμος (1931-1951), Φιλολογική επιμέλεια Κώστας Μπουρναζάκης, «Ίκαρος», Αθήνα 2000.
Άγγελου Σικελιανού, Αντίδωρο, Φιλολογική επιμέλεια Κώστας Μπουρναζάκης, «Ίκαρος», Αθήνα 2003.
Άγγελος Σικελιανός, Μήτηρ Θεού, Φιλολογική επιμέλεια Κώστας Μπουρναζάκης, «Ιδεόγραμμα», Αθήνα 2003.
Άγγελος Σικελιανός, Κήρυγμα Ηρωισμού, Φιλολογική επιμέλεια Κώστας Μπουρναζάκης, «Ίκαρος», Αθήνα 2004.
Άγγελος Σικελιανός, Γράμματα στην Εύα Πάλμερ Σικελιανού, Φιλολογική επιμέλεια Κώστας Μπουρναζάκης, «Ίκαρος», Αθήνα 2008.

Βιβλία για τον Άγγελο Σικελιανό
Παντελή Πρεβελάκη, Άγγελος Σικελιανός. Τρία κεφάλαια βιογραφίας, «Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης», Αθήνα 1984.
Άννα Σικελιανού, Η ζωή μου με τον Άγγελο, «Εστία», Αθήνα 1985.
Εύα Πάλμερ Σικελιανού, Ιερός Πανικός, Επιμέλεια John Anton, «Εξάντας», Αθήνα 1992.
Αθηνά Βογιατζόγλου, Η μεγάλη ουτοπία του Λυρισμού. Μελέτη του Προλόγου στη Ζωή του Σικελιανού, «Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης», Ηράκλειο 1999.
Αντρέας Κ. Φυλακτού, Ο Μύθος και η Λύρα. Ο Αρχαιοελληνικός Μύθος στον Λυρικό Βίο, εκδόσεις «Καστανιώτης», Αθήνα 2003.
Γ. Π. Σαββίδης, Λυχνοστάτες για τον Σικελιανό, Φιλολογική επιμέλεια Αθηνά Βογιατζόγλου, «Ερμής», Αθήνα 2003.
Αντρέας Κ. Φυλακτού, Άγγελος Σικελιανός – Οδυσσέας Ελύτης. Λυρικές σχέσεις, Λευκωσία 2005.
Αθηνά Βογιατζόγλου, Η γένεση των πατέρων. Ο Σικελιανός ως διάδοχος των εθνικών ποιητών, εκδόσεις «Καστανιώτης», Αθήνα 2005.
Κώστας Μπουρναζάκης, Xρονογραφία Άγγελου Σικελιανού (1884- 1951), «Ίκαρος», Αθήνα 2006.


Πηγή:eBooks4Greeks

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου