Κάποιες φορές είναι σίγουρο ότι το σύμπαν συνωμοτεί, για να φωτίσει τον δρόμο προς την ανάδειξη ξεχασμένων πτυχών ιστορίας.
Μια χαλαρή στιγμή μεταξύ τυρού & οίνου, όπως και μια κουβέντα με τον Γιάγκο Μεταξά, γύρω από τους σεισμούς και τα επακόλουθα γεγονότα του 1953 – 55, μας οδήγησαν σε απίστευτα στοιχεία. Πριν όμως ξεδιπλώσουμε την ιστορία μας, θα θέλαμε ως ομάδα, ως Πολιτιστικός, Ιστορικός & Λαογραφικός σύλλογος «Το Ριφόρτσο», αλλά και ως Κεφαλονίτες, να πούμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στον André Ravéreau, έναν φίλο του νησιού που εργάσθηκε στην δύσκολη περίοδο μετά τους σεισμούς του 1953 και ο οποίος έφυγε πριν από λίγες μέρες από την ζωή, σε ηλικία 98 ετών. Επίσης να εκφράσουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια στην κόρη του, Maya Ravéreau.
Ο André Ravéreau γεννήθηκε στις 27 Ιουλίου του 1919 στη πόλη Limoges. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, φοίτησε στην Σχολή Καλών τεχνών στο Παρίσι μεταξύ των ετών 1946 – 1950 και ήταν μαθητής του Auguste Perret. Πριν από την αποφοίτησή του, μετέβη στην Αλγερία και ανακάλυψε την κοιλάδα Ghardaia M'Zab, όπου εντυπωσιάσθηκε από την παραδοσιακή της αρχιτεκτονική. Μια από τις πρώτες του δουλειές, ήταν η συμμετοχή του στις εργασίες ανοικοδόμησης των χωριών Αγία Ευφημία & Λακήθρα, τα οποία υιοθετήθηκαν από την Γαλλική κυβέρνηση το 1954. Η αποστολή του André, μαζί με άλλους αρχιτέκτονες και μηχανικούς, πραγματοποιήθηκε το 1954 – 56, με ένα μικρό διάλειμμα το 1955, όπου τότε μετέβη στο Αλγέρι. Ήταν ο σχεδιαστής των νέων σπιτιών, της εκκλησίας και των σχολείων αυτών των χωριών. Επίσης εργάσθηκε και στην ανοικοδόμηση της Γαλλικής σχολής Alliance Française d'Argostoli.
Για να μπορεί να έχει καλύτερη επικοινωνία με τους κατοίκους και τις τότε τοπικές αρχές, ζήτησε από το Γαλλικό προξενείο της Αθήνας, να του στείλουν έναν μεταφραστή. Πράγματι, οι εν Αθήναις γαλλικές αρχές, τον έφεραν σε επαφή με την Manuelle Roche, η οποία είχε μεταβεί εθελοντικά στην Κεφαλονιά και μιλούσε ελληνικά. Η Manuelle, ήταν και η μελλοντική σύζυγος του André, σύμμαχος του, πάντα στη ζωή και στα έργα του. Η παρουσία της, διευκόλυνε τις σχέσεις με τους ντόπιους. Η μητέρα και η γιαγιά της, είχαν γεννηθεί στην Ελλάδα και είχαν παντρευτεί στην Αθήνα, όπου είχαν εγκατασταθεί.Ο παππούς και ο προπάππους της, λεγόντουσαν Isanove και D'Arrigo και ήταν και οι δύο, μηχανικοί των γαλλικών μεταλλείων. Η Manuelle ήταν μέλος, μιας διεθνούς ομάδας ανασυγκρότησης, που τότε, είχε έρθει να συνδράμει τα νησιά μας.
Το γαλλικό κλιμάκιο, εργάσθηκε με ζήλο στην ανοικοδόμηση, ενώ ο André Ravéreau και η συνοδός του – μεταφράστρια, δεν άργησαν να “ενταχθούν” στην τοπική κοινότητα. Γευμάτιζαν πολλές φορές στην ταβέρνα του Μενέλαου Αποστολάτου, η οποία αμέσως μετά τους σεισμούς, ήταν στην Σισσιώτισα στο Αργοστόλι, τριγύριζαν το νησί με το DCV αυτοκίνητό τους και θαύμαζαν τις παραλίες, ενώ η Manuelle ως φωτογράφος , έκανε πρακτική φωτογραφίζοντας πολλά τοπία. (Κάποιες από αυτές τις φωτογραφίες , θα προσπαθήσουμε εν καιρώ, να δούμε , με την συνδρομή της κας Maya Ravéreau). Απέκτησαν φιλίες με πολλές οικογένειες στο νησί, όπως εκείνης του Όθωνα Μεταξά και θα πρέπει να πούμε, ότι είναι αρκετοί οι κάτοικοι που τους θυμούνται. Η διαμονή στο νησί είχε μαγέψει και σημαδέψει την ζωή του André και της Manuelle, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η κόρη τους Maya. Συνεργάσθηκαν με Έλληνες που είχαν έρθει στο νησί , δουλεύοντας στην ανοικοδόμηση και συχνά στις μετέπειτα αφηγήσεις τους, αλλά και σε έγγραφες δημοσιεύσεις τους, ανέφεραν το όνομα του Αργύρη Ρεντζέπη.
Ο André πάντα έλεγε ότι στην Κεφαλονιά «ανακάλυψε την αρχιτεκτονική….». Ας δούμε πως περιγράφει την δουλειά του στο νησί : «Λίγο μετά την αποφοίτησή μου, διορίστηκα από το Υπουργείο Εξωτερικών για να ανοικοδομήσω δύο χωριά στην Κεφαλονιά, καθώς και ένα κτίριο για τη Γαλλική σχολή στην πρωτεύουσα του νησιού, το Αργοστόλι. Εκείνη την εποχή, η αρχιτεκτονική θεωρήθηκε πολύ δεδομένη , δεν μου δόθηκε η δυνατότητα μελέτης στο χώρο και συνειδητοποίησα τα σκίτσα της στέγασης, στο Παρίσι. Καθώς αυτή ήταν μια τεράστια ανακατασκευή, το πρόγραμμα στέγασης ήταν σχετικά μικρό. Επομένως, είχα προγραμματίσει δυνατότητες εκ των υστέρων επέκτασης και πρότεινα σπίτια με κεκλιμένες στέγες, τα οποία θα μπορούσαν να μπολιαστούν με επέκταση σε τρεις πλευρές. Αν και τα σχέδια ήταν έτοιμα, η εταιρεία συμφώνησε να κάνει παραλλαγές, ανάλογα με την κατάσταση, αλλάζοντας τη θέση των θυρών και των παραθύρων. Έτσι φτάσαμε σε οκτώ παραλλαγές. Μου ζητήθηκε επίσης, να σχεδιάσω δύο εκκλησίες και δύο σχολεία. Οι εκκλησίες ακολούθησαν την εκκλησιαστική παράδοση του νησιού. Τα σχέδια των σχολείων επίσης ήταν πολύ απλά. Για μοναδική διακόσμηση, οι σκάλες των κλιμακωτών σκαλοπατιών, ήταν καλυμμένες με πολύχρωμα κεραμικά. Η περιοχή που προοριζόταν για την ίδρυση της Alliance Française, στο Αργοστόλι, είχε θέα σε δύο πλαϊνούς δρόμους. ….»
Μετά την Κεφαλονιά, εργάσθηκε στην Γαλλία , αλλά και στην Αλγερία, όπου επέστρεψε στο M'Zab το 1959 και ανέδειξε την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Αλγερίας και ιδιαίτερα εκείνη των περιοχών Mzab και La Casba. Το 1965, διορίστηκε αρχιτέκτονας ιστορικών μνημείων στην Αλγερία. Το 1981, δημοσίευσε ένα βιβλίο όπου συγκέντρωσε ένα σύνολο σημαντικών κειμένων για αρχιτέκτονες των επόμενων γενεών, με φωτογραφίες της συντρόφου του Manuelle Roche: «Το M'Zab, ένα μάθημα στην αρχιτεκτονική».
Το βιβλίο αυτό παρουσιάσθηκε μαζί με τον Αιγύπτιο Hassen Fathy, το αιγυπτιακό alter ego του.
Οι δύο άνδρες βραβεύθηκαν με το περίφημο βραβείο του Aga Khan. Το 1982, η κοιλάδα M'Zab γράφτηκε, κατά κύριο λόγο χάρη στον Ravéreau , στον κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Επέστρεψε στην Γαλλία το 2006 , ενώ το 2012 τιμήθηκε από την Αλγερία με το παράσημο του Εθνικού Τάγματος της Αξίας.
Το 2013 , επισκέφθηκε την Κεφαλονιά.
Επίσης την χρονιά αυτή, παρουσίασε μια εργασία του , με τον τίτλο «Modernités plurielles » στις συλλογές του Centre Pompidou. Με πλήθος δημοσιεύσεων και εκθέσεων, αναδείχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους Γάλλους αρχιτέκτονες του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα. Πέθανε στις 12 Οκτωβρίου 2017 στο Aubenas (Ardèche) , σε ηλικία 98 ετών. Η Manuelle Ravereau - Roche, το 1971, εξέδωσε ένα μυθιστόρημα με τον τίτλο «Σεισμός», όπου περιγράφει τις αναμνήσεις της , από την περίοδο που έμεινε στην Κεφαλονιά. Η Manuelle απεβίωσε στις 23 Απριλίου 2010 .
André & Manuelle Ravéreau καλό ταξίδι. Η Κεφαλονιά δεν ξεχνάει και σας λέει ένα μεγάλο MERCI BEAUCOUP .
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε την επίτιμη πρόξενο της Γαλλίας στην Κεφαλονιά, κυρία Εμμανουέλλα Σιναγκρά, για την επικοινωνία που είχε με την Mme Maya Ravéreau, κόρη του εκλιπόντος André και για τα στοιχεία που μας διέθεσε. Επίσης θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον Γιάγκο Μεταξά, γιατί από την δική του κουβέντα στην χαλαρή μας συνάντηση, ξεκίνησε το ξεδίπλωμα της ιστορίας που διαβάσατε.
Οι φωτογραφίες, αναρτώνται με την άδεια της Mme Maya Ravéreau και αποτελούν τμήμα του αρχείου της.
Ορέστης Καππάτος
