Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΤΑΝΗΣΩΝ του Ορέστη Καππάτου

Το μετάλλιο που προσέφεραν οι Κεφαλλήνες. Από το βιβλίο του Π. Λάμπρου «Νομίσματα και Μετάλλια της Επτανήσου Πολιτείας»

Η έλευση των ρωσικών δυνάμεων στα νησιά, τον Οκτώβριο του 1798 . Οι εκδηλώσεις ενθουσιασμού και τα μετάλλια που προσέφεραν οι Κεφαλλήνες και οι Θιακοί στον ναύαρχο Θεόδωρο Θεοδώροβιτς Ουσακώφ. Άγνωστα στοιχεία για την συμμετοχή στον Ρωσικό στόλο και στο επιτελείο του Ρώσου ναυάρχου, ενός αξιωματικού με καταγωγή από την Κεφαλονιά.

Τον Ιούνιο του 1797 ήρθαν οι Γάλλοι στα νησιά μας, μετά την κατάλυση της Ενετικής Δημοκρατίας, ως συνεχιστές της Γαληνοτάτης, ένα δικαίωμα που έγινε ισχυρότερο με την υπογραφή της συνθήκης του Campoformio. Η παραμονή τους όμως ήταν, χρονικά, μικρή.

 Τον Σεπτέμβριο του 1798 η Ρωσία είχε στείλει στο Ιόνιο, ναυτικές δυνάμεις υπό τον ναύαρχο Ουσακώφ, ο οποίος πριν κινηθεί προς τα δικά μας νερά, είχε συνάψει , κατόπιν εντολής του τσάρου Παύλου Α΄, συμμαχία με του Οθωμανό σουλτάνο Σελίμ Γ’ .

 Υπό την ηγεσία του, ο ενωμένος Ρωσοτουρκικός στόλος άρχισε την σταδιακή κατάληψη των Επτανήσων. 

Αρχικά κατελήφθησαν τα Κύθηρα και εν συνεχεία η Ζάκυνθος. Στο νησί αυτό, ο αγώνας υπήρξε πολυήμερος και η αντίσταση των Γάλλων σθεναρή. Ο Ρώσος ναύαρχος παράλληλα με αυτήν την επιχείρηση, διέταξε τον αντιπλοίαρχο Ι.Σ. Ποσκότσιν να κινηθεί με λίγα ακόμα πλοία προς την Κεφαλονιά.

 Στο νησί μας, είχαν ήδη υποκινήθηκαν επαναστατικές κινήσεις με την συμμετοχή των Κεφαλλήνων Σπύρου Άννινου Καβαλιεράτου, Αντώνιου Ιγγλέση και Σπυρίδωνα Λικιαρδόπουλου – Στεκούλη, πρώην Αξιωματικών του Ρωσικού στρατού, οι οποίοι στις 24 Οκτωβρίου 1798, τέθηκαν επικεφαλής πλήθους λαού και ύψωσαν την ρωσική σημαία. Οι γαλλικές δυνάμεις στο νησί, δεν αριθμούσαν περισσότερο από 320 άντρες, υπό την διοίκηση δυο Γάλλων λοχαγών. Γαλλικά τμήματα, διέφυγαν προς την Παλλική υπό τον επικεφαλής λοχαγό Ρογιέρ (Royer) με πρόθεση να περάσουν στις ακτές της Πάργας. Επίσης μικρό Γαλλικό τμήμα, με αρχηγό τον λοχαγό Δεμούρ (Desmoures), κινήθηκε από το κάστρο του Αγίου Γεωργίου προς το κάστρο της Άσσου, δια μέσου της ορεινής περιοχής Ποταμιάνας (όπως λεγόταν τότε) δηλαδή από τα Φαρακλάτα, Δηλινάτα, Φάλαρη, προς Πύλαρο και Άσσο. 

Γράφει χαρακτηριστικά ο Ιωσήφ Πάρτς : «...η Γαλλική φρουρά , πλησιάζοντος του ρωσοτουρκικού στόλου εκκένωσε την πρωτεύουσα και τμήμα αυτής , υπεχώρει προς το απρόσβλητον φρούριον της Άσσου, περιεκυκλώθη καθ΄οδον εν τω μέσω του όρους, εν τω στενώ του Μονοδενδρίου, υπό του ορεινού λαού…» 

Το τμήμα αυτό, μετά από δεύτερη ενέδρα και πολλές δυσκολίες, έφθασε στην Άσσο. Στο Αργοστόλι υψώθηκε η ρωσική σημαία και η επαναστατική επιτροπή, κυκλοφόρησε προκηρύξεις υπέρ του Ρώσου Τσάρου Παύλου Α΄. Ο ρώσος αντιπλοίαρχος Ι.Σ. Ποσκότσιν αποβίβασε τμήματα στρατού και έθεσε επικεφαλής, Ρώσους αξιωματικούς μεταξύ των οποίων και τον ανθυποπλοίαρχο Γρηγόρη Π. Μεταξά (Григорий Метакса), με καταγωγή από την Κεφαλονιά, ο οποίος υπηρετούσε ήδη, από το 1785 στο Ρωσικό πολεμικό ναυτικό και είχε την απόλυτη εμπιστοσύνη του Ναυάρχου. Στις δυο μεγάλες πόλεις μας, Αργοστόλι και Ληξούρι, ομάδες οπλισμένων χωρικών σκόπευαν να εισβάλουν με στόχο , όχι τους Γάλλους που είχαν ήδη παραδοθεί, αλλά τους Γαλλόφιλους «Ιακωβίνους» μεγαλοαστούς και κυρίως την επιτροπεία που είχε συνεργασθεί με του Γάλλους. Με την παρέμβαση του Γρηγορίου Μεταξά, των επικεφαλής της φιλορωσικής επαναστατικής επιτροπής , αλλά και με τον φόβο των κανονιών που τοποθέτησε ο Ποσκότσιν , προς υποστήριξη των Ρώσων φρουρών , τα πνεύματα ηρέμησαν προσωρινά. 

Ο κύριος όγκος του Ρωσοτουρκικού στόλου εισήλθε στον λιμένα Αργοστολίου τις τελευταίες μέρες του Οκτωβρίου, με επικεφαλής τους ναυάρχους Ουσακώφ και Κατίρ Μπέη. Η υποδοχή του Ρώσου ναυάρχου, ήταν υποδοχή ελευθερωτή με ενθουσιώδεις εκδηλώσεις και λειτουργίες στις εκκλησίες των νησιών. Η αιχμάλωτη Γαλλική φρουρά με επικεφαλής τον Λοχαγό Royer οδηγήθηκε μπροστά του. Ο Γάλλος αξιωματικός θέλησε να ευχαριστήσει τον Ουσακώφ για την σωτηρία των δυνάμεών του, από τους «εξεγερμένους Κεφαλλήνες», αλλά εδέχθη μομφές από τον Ρώσο ναύαρχο, τόσο για την μη αντίστασή του , κάτι που έκαναν οι γαλλικές δυνάμεις στην Ζάκυνθο, όσο και για το ότι υπηρετούσε μια «κάκιστη Δημοκρατία». Κατά τη ολιγοήμερη παραμονή , οι δυο επικεφαλής ναύαρχοι , είχαν να αντιμετωπίσουν ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα. Την θέληση ισχυρών οικογενειών του νησιού , να εκδικηθούν όσους αστούς ή μεγαλοαστούς είχαν συμπορευθεί με τους Γάλλους, αυτούς που τους αποκαλούσαν «Ιακωβίνους» και κυρίως τους Βικ. Καρίδη, Νικ Μηλιαρέση, Νικ Κρασά, Μαρίνου Πινιατώρου και Ιωάννη Χωραφά. Παρουσιάστηκαν ενοχοποιητικά στοιχεία εναντίον πολλών , που συνεδρίαζαν με τους Γάλλους στο «δημαρχείο – διοικητήριο» ή είχαν υπογράψει γαλλόφιλες προκηρύξεις. Γράφει χαρακτηριστικά στις σημειώσεις του, ο Γρηγόρης Μεταξάς : « Ο ναύαρχος Ουσακώφ μπαίνοντας στην θέση αυτών των δύστυχων πολιτών , που υπέκυψαν στη βία και έπραξαν κατευθυνόμενοι μάλλον από φόβο παρά από κακές προθέσεις, παρέβλεψε τις καταγγελίες και με την σοφή συμπεριφορά του, έσωσε τους κατηγορούμενους, όχι μόνο από αναπόφευκτες διώξεις, αλλά και από περιττές μομφές.» Ο Ρώσος ναύαρχος παρείχε “πολιτική αμνηστία” στους Ιακωβίνους και οργάνωσε ένα είδος αυτοδιοίκησης, επιλέγοντας τους Αναστάσιο Μεταξά, Μαρίνο Βαλσαμάκη, Γεώργιο Κρασά, Ευστάθιο Μεταξά, Νικόλαο Καρούσο και Κωνσταντίνο Χωραφά, στους οποίους ανέθεσε να τηρήσουν την τάξη και να προετοιμάσουν εκλογές για τοπική βουλή. Η παρουσία του ανθυποπλοίαρχου Γρηγόρη Π. Μεταξά (Григорий Метакса), κρίθηκε αναγκαία, ο οποίος παρέμεινε με Ρωσικό στρατιωτικό τμήμα, όχι όμως για πολύ, αφού δυο μήνες μετά , και αφού ο Ουσακώφ είχε δεχθεί αντιπροσωπεία κατοίκων της Πάργας οι οποίοι φοβόντουσαν τον Αλή πασά των Ιωαννίνων, ο Κεφαλονίτης αξιωματικός εστάλη στα Γιάννενα για να συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις, αφού ο μουσουλμάνος Τουρκαλβανός είχε πιάσει αιχμάλωτο τον Ρώσο πρόξενο στην Πρέβεζα, ταγματάρχη Λάμπρο, δείγμα επιθετικών διαθέσεών του, προς τις ακτές της Θεσπρωτίας. 

Προς τιμή του Ουσακώφ οι Κεφαλλήνες έκοψαν μετάλλια. Σε χρυσό, εδόθη στον ναύαρχο και ασημένιο, στους πλοιάρχους των ρωσικών πλοίων. Ως τεχνίτης και χαράκτης, αναφέρεται ο Κωνσταντίνος Βούρβαχης, ο παππούς του, εν Γαλλία, διαπρέψαντος στρατηγού. Επίσης και οι Ιθακήσιοι προσέφεραν χρυσό μετάλλιο. Τα μετάλλια που συνοδεύουν την ανάρτησή μας, είναι αυτά που αναφέραμε. Μια διαφορετική εποχή ξεκινούσε. Μια περίοδος η οποία, μέσα από εμφύλιες συγκρούσεις που σημάδεψαν το νησί, οδήγησε στην πρώτη ουσιαστική σύσταση ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους, από την εποχή της αλώσεως.

Αξίζει μια σύντομη αναφοράς στα μετάλλια που προσέφεραν οι Κεφαλλήνες και οι Θιακοί στον ναύαρχο Ουσακώφ.
Το πρώτο μετάλλιο αναγράφει στην μια πλευρά:

ΘΕΟΔωΡΟC 8CCAKωΦ ΑΡΧΙΝΑΥΑΡΧΟC 1800 Ρ8CCIACIAC ARIΣ(T)OC EVCEBHC

και φέρει την προτομή του Ουσακώφ με χρονολογία 1800
και στην πίσω πλευρά

ΠΑCCωΝ ΤΩΝ ΙωΝΙωΝ ΝΙCωΝ CωΤΗΡΙ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑ,

απεικονίζονται δε οι παραθαλάσσιοι προμαχώνες του φρουρίου της Κέρκυρας, η γέφυρα που τους ενώνει με την πόλη, η νησίδα Βίδο πλησίον λιμένα και ρωσοτουρκικά πλοία. 

Σε χρυσό, εδόθη στον ναύαρχο και ασημένιο, στους πλοιάρχους των ρωσικών πλοίων. Ως τεχνίτης και χαράκτης, αναφέρεται ο Κωνσταντίνος Βούρβαχης από το Αργοστόλι, ο παππούς, του εν Γαλλία διαπρέψαντος στρατηγού.

Επίσης και οι Ιθακήσιοι προσέφεραν χρυσό μετάλλιο, τον ίδιο χρόνο.
Στο μετάλλιο αυτό διακρίνουμε στην μια πλευρά απεικόνιση του Οδυσσέα, όρθιο, φέρων θώρακα, ξίφος,περικεφαλαία, μικρή ασπίδα και λόγχη. Άνωθεν επιγραφή "ΟΔΥSSEYS"
Στην πίσω πλευρά φέρει επιγραφή σε πέντε στίχους με συντετμημένη γραφή ως ακολούθως :

KΛQ IΘΝ ΙΠΕΥ
ΘΡΕ 8SAKOΦ
ΔΞΕ ΔΡΝ ΔΜΑ
ΕΥΒΑS ΗΜΟΝ
ΑΩ

Σύμφωνα με τον Π. Λάμπρου και το βιβλίο του, «Νομίσματα και Μετάλλια της Επτανήσου Πολιτείας», η ανωτέρω σύντμηση σημαίνει

ΚΛΕΟΣ ΙΘΑΚΗΣΙΩΝ ΙΠΕΥ
ΘΕΟΔΩΡΕ ΟΥΣΑΚΟΦ
ΔΕΞΕ ΔΩΡΟΝ ΔΕΙΓΜΑ
ΕΥΣΕΒΕΙΑΣ ΗΜΟΝ
ΑΩ (1800)

Το συγκεκριμένο μετάλλιο κατασκευάσθηκε εκ δυο ελασμάτων τορνευτών , από τον Ιθακήσιο χρυσοχόο Τζανέτο Αρσένη ή Λυσιδίκα.

Τα στοιχεία προέρχονται από την ακόλουθη βιβλιογραφία :

«Ο Ναύαρχος Ουσακώφ στα Ιόνια Νησιά» του Ευγ. Ταρλέ . Θα πρέπει να πούμε ότι στο βιβλίο αυτό, υπάρχει εκτενής αναφορά και παραπομπές στις «Σημειώσεις του υποπλοίαρχου Γρηγόρη Μεταξά (Григорий Метакса). «Τα επτάνησα επί Γάλλων Δημοκρατών» Ε. Λούντζης «Κεφαλληνιακά Σύμμικτα» Τόμος Δεύτερος του Ηλία Τσιτσέλη
«Ιστορία της Κεφαλονιάς» τόμος Β΄ Γ. Μοσχόπουλου
«Νομίσματα και Μετάλλια της Επτανήσου Πολιτείας» του Π. Λαμπρινού
«Σελίδες Επτανησιακής Ιστορίας» του Σπ. Γασπαρινάτου

Categories: Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΠΤΑΝΗΣΟΥ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ